Radioterapia (promieniowanie) – Leczenie protonami

Radioterapia, czyli promieniowanie jest jedną z podstawowych metod leczenia nowotworów stosowaną w 60% wszystkich zachorowań na raka. W przeciwieństwie do chemioterapii, którą większość ludzi postrzega jako „leczenie truciznami chemicznymi“, nie wywołuje tak wielkich obaw. Jest łagodniejsza dla ludzkiego organizmu i według statystyk (w zależności od rodzaju nowotworu) też skuteczniejsza – w prawie 30% przypadków radioterapia jako osobna metoda leczenia jest w stanie zniszczyć nowotwór. Częściej jednak uzupełnia ją chemioterapia (ze względu na eliminację ewentualnych przerzutów), jak również jest przeprowadzana przed chirurgicznym usunięciem nowotworu i po nim.

Radioterapia polega na wielokrotnym napromienianiu nowotworów wrażliwych na promieniowanie jonizujące. Najczęściej stosuje się w przypadkach nowotworu gruczołu krokowego (prostaty), piersi, nowotworu jelita grubego czy przerzutach do węzłów chłonnych i kości. W trakcie promieniowania wykorzystuje się przyśpieszone wiązki elektronów czy fotonów, które są bardzo dokładnie ukierunkowane, powodując w komórkach nowotworowych nieodwracalne zmiany, prowadzące do zniszczenia nowotworu. Niestety promieniowanie wpływa i uszkadza zdrowe komórki wrażliwe na promieniowanie, co może mieć negatywny wpływ na ich funkcje (komórki mózgowe, rdzeń kręgowy, płuca). Podczas przenikania przez tkanki, promienie tracą energię, tak więc do samego nowotworu dotrze tylko część emitowanego promieniowania.

Obecnie testowane są nowe możliwości dalszego zwiększenia szkodliwości promieniowania dla komórek nowotworowych – wstrzykiwanie cząsteczek złota do glukozy, która jest najważniejszą potrawą komórek nowotworowych, w celu zwiększenia wrażliwości nowotworu na promieniowanie. Wyższą skuteczność promieniowania stwierdzono w tak zwanej terapii komplementarnej (uzupełniającej) z zastosowaniem kurkuminy, melatoniny i innych substancji. Zasada ich działania na zwiększenie skutków promieniowania jest nadal przedmiotem badania.

Radioterapia przeprowadza się 2 sposobami:

• Teleradioterapia (terapia fotonowa) jest najczęściej stosowaną metodą, polegającą na napromieniowaniu nowotworu z zewnątrz przez skórę
  
• W przypadku brachyterapii źródło promieniowania jest skierowane bezpośrednio do nowotworu, do którego wstrzyknięto radioizotop, co zwiększa poziom promieniowania i bardziej oszczędza okoliczne tkanki. Ta metoda jest używana rzadziej, ma ograniczone możliwości stosowania i jest wykorzystywana przede wszystkim podczas leczenia pustych w środku narządów np. macica, ewentualnie w nowotworach nieoperacyjnych.

Nowością w leczeniu raka za pomocą promieniowania jest terapia protonowa, która nie tylko zapewnia większą skuteczność, ale również mniejsze uszkodzenie zdrowych tkanek. Wykorzystuje właściwości fizykalne protonów i ich większą zdolność do przenikania przez tkanki (ponad 200 MeV = megaelektronwolt). W porównaniu do standardowej radioterapii różni się możliwością zmiany kierunku i kąta nachylenia promieniowania, chroniąc w ten sposób organy znajdujące się blisko nowotworu. Promieniowanie protonami dzięki mniejszemu uszkodzeniu zdrowych tkanek, możliwości wyeliminowania napromieniowania okolicznych narządów i większego promieniowania pochłoniętego przez nowotwór (aż 80% energii) obniża ryzyko ewentualnych komplikacji, przyśpiesza rekonwalescencję, a tym samym poprawia jakość życia.